TERAPİST SEÇERKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?

          Psikolojik destek almak, ruh sağlığınızı korumanın ve geliştirmenin önemli bir parçasıdır. Ancak, doğru terapisti seçmek sürecin en kritik aşamalarından biridir. Yanlış bir seçim, terapiden alınacak verimi düşürebilir ve süreci olumsuz etkileyebilir. Peki, bir terapist seçerken nelere dikkat etmelisiniz?
1. Terapistin Eğitim ve Yetkinlik Durumu
Bir terapistin bilimsel ve etik standartlara uygun çalıştığını anlamanın ilk yolu, eğitim geçmişini incelemektir.
Psikoloji lisans mezunu mu?
Klinik psikoloji yüksek lisansı var mı?
Geçerli ve güvenilir terapi ekolleri üzerine eğitim aldı mı?
Süpervizyon sürecinden geçti mi?
Türkiye’de psikoterapi yapabilmek için yalnızca psikoloji lisansı yeterli değildir. Klinik psikoloji yüksek lisansı veya psikiyatri ihtisası tamamlamış olmak gereklidir. Yani klinik psikoloji yüksek lisansı olmayan ve yalnızca psikoloji lisans mezunu olan bireyler, psikoterapist olarak çalışamaz!
Klinik Psikolog: Psikoloji lisans eğitimini tamamladıktan sonra klinik psikoloji alanında yüksek lisans yapmış uzmanlardır.
Psikiyatrist: Tıp fakültesini bitirip psikiyatri alanında uzmanlık eğitimi almış doktorlardır ve ilaç yazma yetkileri vardır.
2. Bilimsel ve Etik Çalışma İlkeleri
Bir terapistin bilimsel ve etik standartlara uygun çalışması, güvenilir bir terapi süreci için gereklidir. Aşağıdaki kriterleri taşıyan bir terapist seçmeye özen gösterin:
Bilimsel terapi ekolleriyle mi çalışıyor? (Bilişsel Davranışçı Terapi, EMDR, Şema Terapi vb.)
Seans süresi ve ücreti konusunda şeffaf mı?
Gizlilik ve mahremiyet kurallarına uyuyor mu?
Kendi değer yargılarını ve inançlarını size empoze ediyor mu?
Dikkat!
❌  "Bilinçaltı temizliği", "kuantum terapisi", "enerji terapisi" gibi bilim dışı yöntemleri kullanan kişilerden uzak durun!
❌  Sosyoloji, felsefe veya ilahiyat gibi bölümlerden mezun olan kişiler terapi yapamaz.
❌  "Yaşam koçu", "manevi danışman", "aile danışmanı",  "enerji terapisti", "duygu terapisti" gibi unvanlar, terapistlik anlamına gelmez.
❌  "Hızlı çözüm" vaat eden terapistlere güvenmeyin!
3. Etik Kurallara Bağlılık
Terapistinizin etik kurallara uyduğundan emin olun. Güvenli bir terapi süreci için aşağıdaki ilkelere bağlı kalması gerekir:
Danışan gizliliğine saygı gösterme
Danışanın rızası olmadan bilgilerini paylaşmama
Kendi kişisel inançlarını veya yaşam tarzını danışana empoze etmeme
Danışan ile profesyonel sınırları koruma
Önemli Not: Bilim dışı yöntemler kullanan, etik kurallara uymayan veya özel hayatınıza müdahale eden terapistlerden uzak durmalısınız.
TERAPİST NE YAPMAZ?
Psikoterapi, bilimsel temellere dayanan, etik kurallara sıkı sıkıya bağlı bir süreçtir. Profesyonel bir klinik psikolog, etik ilkeler çerçevesinde hareket eder ve belirli sınırları aşmaz. Eğer bir terapist aşağıda belirtilen davranışları sergiliyorsa, o kişiden uzak durmanız gerekebilir.
1. Danışanı Yargılamaz, Eleştirmez veya Ayıplamaz
Klinik psikolog, danışanının duygu, düşünce ve yaşantılarını koşulsuz kabul eder. Yargılayıcı veya eleştirel bir tutum, danışanın kendini güvende hissetmesini engeller ve terapötik süreci sekteye uğratır. Terapi, güven ve açık iletişime dayalı bir süreçtir.
2. Danışanı Belli Bir Fikri Kabul Etmeye Zorlamaz
Terapi, danışanın kendi farkındalığını geliştirdiği, içgörü kazandığı bir süreçtir. Bir terapist, danışanına belirli bir düşünceyi veya davranışı benimsetmeye çalışmaz. Amaç, danışanın kendi doğrularını keşfetmesine yardımcı olmaktır.
3. Akıl Vermez, Danışanı Kendi Doğrularına Göre Yönlendirmez
Profesyonel bir terapist, "Eşinden ayrılmalısın", "Bu işi bırakmalısın" gibi doğrudan yönlendirmelerde bulunmaz. Bunun yerine, danışanın kendi kararlarını sağlıklı bir şekilde alabilmesine destek olur.
4. Sadece Dinlemekle Yetinmez
Terapist, yalnızca dinleyen bir pozisyonda kalmaz; danışanın duygu, düşünce ve davranışlarını anlamlandırmasına yardımcı olmak için bilimsel teknikler kullanır. Yani terapi süreci, sadece dert anlatmak veya birinin sizi dinlemesi değil, dönüşüm ve gelişim sürecidir.
5. İlaç Yazmaz, İlaç Önermez
Psikologlar ve terapistler, tıbbi bir müdahalede bulunamaz, ilaç yazamaz veya ilaç tavsiyesinde bulunamaz. Gerekli görüldüğünde danışanlarını bir psikiyatriste yönlendirebilirler.
6. Profesyonel Sınırları Korur
Terapist, danışanıyla yalnızca profesyonel bir ilişki içinde kalır. Terapiden bağımsız sosyal veya kişisel bir ilişkiye girmez. Bu, terapötik sürecin sağlıklı ilerlemesi açısından kritik bir etik ilkedir.
7. Danışanı Kendi Çıkarları İçin Kullanmaz
Danışan, terapist için bir fırsat veya kişisel kazanç kaynağı değildir. Terapist, danışanı mesleki veya kişisel çıkarları doğrultusunda kullanamaz. Örneğin, danışanı bir projeye yönlendirmek veya ondan özel bir iyilik beklemek etik dışıdır.
8. Çift Terapisinde Tarafsız Kalır
Çift terapisi sürecinde terapist tarafsız kalmalıdır. Eşlerden biriyle özel iletişim kurmaz, gizli saklı bilgi paylaşmaz ve süreci objektif bir şekilde yönetir. Terapötik dengeyi sağlamak için her iki tarafın da eşit şekilde sürece katılımını teşvik eder.
9. Gizliliğe ve Mahremiyete Özen Gösterir
Gizlilik, terapi sürecinin en temel ilkelerinden biridir. Terapist, danışanın paylaştığı bilgileri üçüncü kişilerle paylaşmaz. Ancak, danışanın kendisine veya bir başkasına zarar verme riski taşıdığı durumlarda, ilgili birimlere bildirimde bulunma yükümlülüğü vardır.
10. Hiçbir Konuda Ayrımcılık Yapmaz
Etnik köken, cinsiyet, yaş, din, mezhep, cinsel yönelim, sosyoekonomik düzey veya politik görüş gibi faktörler terapi sürecinde ayrımcılık nedeni olamaz. Profesyonel bir terapist, tüm danışanlarına eşit mesafede yaklaşır ve kapsayıcı bir tutum sergiler.
11. Bilimsel Yöntemlerden Sapmaz
Psikoterapi, bilimsel temellere dayalı bir süreçtir. Terapist, kişisel inançlarını veya görüşlerini danışana empoze etmez. Kanıta dayalı olmayan yöntemlerden kaçınır ve bilimsel araştırmalarla etkinliği kanıtlanmış teknikler kullanır.
Tüm Bu İlkeler Neden Önemli?
Terapinin etik kurallar çerçevesinde yürütülmesi, hem danışanın hem de terapistin haklarını korur. Bilinçli bir danışan, aldığı hizmetin kalitesini değerlendirebilir ve doğru terapisti seçebilir. Bu nedenle terapi sürecinde etik kuralların ne olduğunu bilmek, sağlıklı bir psikolojik destek almak açısından kritik bir faktördür.